Szlak Orlich Gniazd – co warto zobaczyć i jak go zwiedzać?

Orle Gniazda to sieć XIV-wiecznych zamków i warowni, stworzona na potrzeby systemu obronnego Królestwa Polskiego. Ich nazwa wzięła się z umiejscowienia – strażnice i twierdze były budowane wysoko, na ostańcach wapiennych – tak, by być niedostępnymi dla wroga. Ich głównym celem była obrona przed najazdami wojsk czeskich Jana Luksemburskiego.

Szlak Orlich Gniazd to, zdaniem wielu, najpiękniejszy szlak w Polsce, liczący 164 km długości, ciągnący się od Krakowa po Częstochowę terenem Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Jak go zwiedzać i co warto tam zobaczyć? Czytaj dalej!

Jak podróżować Szlakiem Orlich Gniazd – pieszo, rowerem czy samochodem?

Szlak zaczyna się w Krakowie – to dobra baza wypadowa do zwiedzania orlich warowni, także ze względu na bogatą i zróżnicowaną bazę hotelową oraz dodatkowe atrakcje miasta. Piesze pokonanie ponad 160 km trasy w całości zajmie w sumie około 45 godzin samego marszu (4-8 dni zależnie od tempa i czasu poświęconego na zwiedzanie i zdjęcia). Szlak jest przyjazny również dla czworonożnych kompanów wędrówki, dlatego bez problemu można zabrać ze sobą pupila.

Świetnym pomysłem jest przejechanie Szlaku Orlich Gniazd rowerem – czy to w całości, czy we fragmencie. Miejscami szlaki pieszy i rowerowy się pokrywają, jednak wariant dla cyklistów jest dłuższy, ponieważ ma 190 km. Obejmuje on również zamek Tenczyn, który nie leży na szlaku pieszym, oraz prowadzi do innych okolicznych atrakcji, np. strażnicy w Przewodziszowicach czy ruin w Ryczowie. Dokładny przebieg trasy rowerowej znajdziesz na stronie: orlegniazda.pl. 

Pokonanie szlaku rowerem lub pieszo może być męczące, zwłaszcza w przypadku osób starszych czy rodzin z małymi dziećmi. Dlatego turyści mogą skorzystać ze zwiedzania Szlaku Orlich Gniazd samochodem. Oczywiście, na trasy oznaczone jako szlak turystyczny nie można wjechać, jednak do zdecydowanej większości zamków i ruin lub w ich bezpośrednie okolice można z łatwością dojechać autem.

Przed rozpoczęciem wycieczki warto rozłożyć sobie trasę Szlakiem Orlich Gniazd na raty, wybierając zawczasu miejsce noclegu. Jura Krakowsko-Częstochowska obfituje w piękne i klimatyczne obiekty, w których warto zatrzymać się na noc i porządnie wypocząć przed dalszym zwiedzaniem (np. Resort Jura w Kroczycach).

Szlak Orlich Gniazd – zamki, które trzeba zobaczyć!

Jura Krakowsko-Częstochowska to przepiękny region, zachwycający zróżnicowaniem terenu, formacjami skalnymi, a przede wszystkim gotyckimi warowniami na Szlaku Orlich Gniazd. Trasę rozpoczyna się w Krakowie, a punktem początkowym jest Zamek Królewski na Wawelu. Następne na trasie są:

• Zamek Korzkiew – warownia ta znajduje się obecnie w prywatnych rękach, jednak właściciele chętnie podejmują turystów. To jeden z nielicznych zamków na Jurze, który jest całą budowlą, a nie jedynie XIV-wieczną ruiną,
• Zamek Ojców – wybudowany przez Kazimierza Wielkiego na cześć jego ojca, Władysława Łokietka, w miejscowości, w której Łokietek przez lata ukrywał się przed królem czeskim Wacławem II,
• Zamek Pieskowa Skała – zamek ten jest jednym z najlepiej zachowanych zabytków renesansu w Polsce, 
• Zamek w Rabsztynie – zrekonstruowane ruiny XII-wiecznej warowni z pięknym tarasem widokowym na baszcie i klimatyczną kawiarnią w dawnych piwnicach pałacu,
• Zamek w Bydlinie – niewielkie ruiny umiejscowione na szczycie wzgórza zwanego Świętym Krzyżem. Obiekt został spalony podczas potopu szwedzkiego, a u jego stóp można znaleźć ślady okopów z I wojny światowej,
• Zamek Pilcza – w miejscowości Smoleń, u styku województw małopolskiego i śląskiego, znajdują piękne ruiny zamku Pileckich, dostępne dla zwiedzających,
• Zamek Ogrodzieniec – to jeden z największych zamków na Szlaku Orlich Gniazd, który w czasach świetności był porównywany do Wawelu. Rozbudowane ruiny są chętnie odwiedzane przez turystów,
• Zamek w Siewierzu – te wspaniałe ruiny niegdyś były gotycką warownią książąt śląskich, a następnie rezydencją biskupów krakowskich. Obecnie zabezpieczony obiekt udostępnia zwiedzającym gmina Siewierz,
• Zamek Bąkowiec – w Morsku znajdują się pozostałości gotyckiej twierdzy wspaniale wkomponowane w okoliczne skały. Teren zamku jest własnością prywatną, niedostępną dla zwiedzających, jednak można go podziwiać z zewnątrz,
• Zamek Bobolice – to kolejna z nielicznych warowni, którą po niedawnej rekonstrukcji można zobaczyć w całości. Odrestaurowano zarówno zamek górny, jak i jego dolną część z dziedzińcem, murami obronnymi i bramą wjazdową. Całość jest udostępniona dla zwiedzających,
• Zamek w Mirowie – to bratnia twierdza Bobolic, należąca do tych samych właścicieli. Obecnie w trakcie odbudowy,
• Zamek Ostrężnik – niewiele pozostało z gotyckiej warowni, a ruiny powoli zarasta las. Prawdopodobnie jego budowa nigdy nie została ukończona, a sam zamek nie był zamieszkany, ale dzikie otoczenie, skały i jaskinie zachwyciły niejedną rodzinę,
• Zamek w Olsztynie – wzniesiony na rozkaz Kazimierza Wielkiego, atakowany przez Szwedów podczas potopu, a następnie przez Habsburgów. Ruiny są dostępne dla turystów,

Punktem zamykającym Szlak Orlich Gniazd nie jest co prawda zamek, ale budowla, która również wchodziła w skład systemu obronnego Polski w średniowieczu, a w czasach potopu szwedzkiego oparła się najeźdźcom. Mowa o Klasztorze na częstochowskiej Jasnej Górze. Budynek ten przez wieki miał znaczenie zarówno sakralne, jak i był ważnym elementem polskiej obronności.

Oczywiście powyższa kolejność ma znaczenie, gdy chce się przejść cały szlak od początku do końca. Jednak całą trasę można podzielić na etapy lub zwiedzać tylko poszczególne zamki. Częściowe pokonywanie trasy będzie idealnym rozwiązaniem na weekendową wycieczkę Szlakiem Orlich Gniazd z dziećmi. Tym bardziej, że w sezonie w pobliżu niektórych ruin i zamków (np. w Olsztynie lub Ogrodzieńcu) można trafić na interesujące wydarzenia i dodatkowe rozrywki. Jedną z najciekawszych – zwłaszcza dla maluchów – będą z pewnością turnieje rycerskie.

Park Krajobrazowy Orlich Gniazd – dodatkowe atrakcje w okolicy

Jura Krakowsko-Częstochowska to fascynujący teren, który jest wart poznania nie tylko ze względu na Szlak Orlich Gniazd. Specyficzna budowa geologiczna w tym rejonie sprawia, że w okolicy znajduje się wiele ciekawych form geologicznych i krasowych, które zasługują na to, by przyjrzeć im się bliżej podczas wycieczek. Jakie są dodatkowe atrakcje Szlaku Orlich Gniazd?

Ojcowski Park Narodowy

Ten maleńki park narodowy skrywa w sobie mnóstwo ciekawych atrakcji. Oprócz wspomnianych wyżej zamków w Ojcowie i Pieskowej Skale, warto wydłużyć pobyt w tej okolicy i zwiedzić takie miejsca, jak:

• Grota Łokietka – znajdująca się na Górze Chełmowej jaskinia jest najpopularniejszym obiektem turystycznym w parku. Według legendy uznawanej za bardzo prawdopodobną, to właśnie tutaj Władysław Łokietek ukrywał się przed wojskami Wacława II. Jaskinię można zwiedzać z przewodnikiem od kwietnia do października,
• Maczuga Herkulesa – to  z pewnością najbardziej znana forma geologiczna w Polsce. Wapienny ostaniec o wysokości 25 m jest jednym z najważniejszych symboli Ojcowa i całej Jury Krakowsko-Częstowskiej. W pobliżu znajdują się także inne ciekawe ostańce, m.in. Igła Deotymy, Rękawica czy Brama Krakowska,
• Jaskinia Ciemna – mniej znana niż Grota Łokietka, jednak również warta odwiedzenia. Jej zwiedzanie odbywa się ze świeczką, co nadaje całości magicznego klimatu. Jest to również cenne stanowisko archeologiczne – w jaskini znaleziono ślady bytności człowieka sprzed 120 tysięcy lat,
• Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego – u podnóża zamku w Ojcowie znajduje się nowoczesne Centrum Edukacyjno-Muzealne z unikalną wystawą flory i fauny, a także ciekawą dioramą i filmami 3D.

Gród na Górze Birów

W Podzamczu, 20 minut spacerem od ruin zamku Ogrodzieniec, znajduje się zrekonstruowane średniowieczne grodzisko. Oryginalne zabudowania spłonęły na początku XIV wieku. Gród był najprawdopodobniej strażnicą wojskową, broniącą granic między Królestwem Polskim a czeskim wówczas Śląskiem.

Na Górze Birów dokonano także ważnych odkryć archeologicznych, wskazujących na to, że osada istniała w tym miejscu już 30 tysięcy lat temu. Świadczą o tym m.in. liczne znaleziska z okolicznych jaskiń.

Zrekonstruowaną osadę można zwiedzać z przewodnikiem, jak i indywidualnie. W sezonie turystycznym liczni „mieszkańcy” grodziska pokazują zwiedzającym średniowieczne rzemiosła, tradycje i obyczaje przodków, jak również toczą walki rycerskie i organizują turnieje. To ciekawa atrakcja na Szlaku Orlich Gniazd, która zachwyci turystów w każdym wieku!

Zamek Tenczyn w Rudnie

Ruiny zamku nie są zaliczane do głównego (pieszego) Szlaku Orlich Gniazd, niemniej zdecydowanie warto je zobaczyć. To jedne z większych założeń na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, wznoszące się na szczycie wygasłego wulkanu. Przez wieki zamek był gniazdem rodowym rodu Tęczyńskich – zamożnej rodziny liczącej się niemal tak samo jak rodzina królewska, przez co twierdzę zwano Małym Wawelem. Od 2010 roku ruiny zamku są wciąż zabezpieczane i poddawane renowacji, dzięki czemu już teraz można zwiedzić barbakan, korytarz obronny, dziedziniec górnego zamku czy wieżę Nawojową, która jest wspaniałym punktem widokowym. Przy odpowiedniej pogodzie można z niej zobaczyć Tatry.

Pustynia Błędowska

Według legendy Pustynia Błędowska powstała za sprawką diabła, który ze złości chciał zasypać piaskiem z bałtyckich plaż kopalnię w Olkuszu. Lecąc z worem piachu, zahaczył o wieżę kościoła w Błędowie i rozerwał worek. Tak ponoć powstał obszar nazywany polską Saharą – unikat na skalę kraju, a także całej Europy. To największy na Starym Kontynencie obszar, na którym śródlądowo występują luźne piaski.

W Kluczach, stanowiących jedno z głównych wejść na pustynię, mieści się piękny punkt widokowy Róża Wiatrów, z którego rozciąga się fantastyczna panorama okolicy.

Góra Zborów i Jaskinia Głęboka

Teren Góry Zborów jest objęty ochroną w formie rezerwatu przyrody. Góra sama w sobie stanowi bardzo urokliwe i ciekawe miejsce, a widok, który z niej się rozpościera, potrafi odebrać mowę. To także jeden z najpopularniejszych rejonów na Jurze dla amatorów wspinaczki skałkowej.

Na miejscu można dodatkowo w sezonie zwiedzić Jaskinię Głęboką. Trasa liczy 190 m, a przewodnik opowiada nie tylko o samej jaskini, ale również o historii okolicy. W jej wnętrzu można zobaczyć nie tylko ciekawe formy krasowe, których spora część uległa zniszczeniu na skutek działalności człowieka (górników wydobywających kalcyt, a w czasie II wojny światowej wapienie), ale przy odrobinie szczęścia również nietoperze.

Szlak Orlich Gniazd to świetna propozycja na ciekawą wycieczkę dla całej rodziny. Bez względu na to, czy skupisz się na zamkach, czy zdecydujesz się zboczyć z trasy i sprawdzić pozostałe atrakcje Jury Krakowsko-Częstochowskiej – Szlak Orlich Gniazd nie pozwoli Ci się nudzić. Wejdź na Triverna.pl i znajdź idealny nocleg, korzystając z dostępnych ofert i aktualnych promocji.