Zapory wodne w Polsce – inżynieryjne arcydzieła i piękne widoki w jednym

Główną funkcją zapór wodnych jest okresowe zatrzymywanie wody (retencjonowanie), co poprawia ogólny bilans wodny w okolicy, a także ochrona znajdujących się poniżej terenów przed zalaniem w czasie powodzi. Spora część z nich dodatkowo produkuje energię, będąc istotnym elementem krajowej sieci energetycznej.

Jednak znaczna część zapór wodnych i tam w Polsce to nie tylko konstrukcje użytkowe, ale także perełki sztuki inżynieryjnej, które często są jedną z atrakcji turystycznych okolicy. Zbiorniki wodne w pobliżu zapór są ciekawe zarówno ze względów turystycznych, jak i ekologicznych, przyciągając nierzadko miłośników sportów wodnych oraz wielbicieli przyrody. 

Wyrusz z nami w ciekawą podróż i poznaj najpiękniejsze i największe zapory wodne w Polsce!

Zapora w Solinie

To z pewnością jedna z najbardziej znanych, a przy okazji największa zapora w Polsce, będąca charakterystycznym punktem bieszczadzkiego krajobrazu. Konstrukcja o wysokości 82 m i długości 664 m spiętrza wody Sanu i Solinki na potrzeby znajdującej się na zaporze elektrowni wodnej. Elektrownia szczytowo-pompowa Solina została oddana do użytku w 1968 roku.

Zapora w Solinie jest udostępniona zwiedzającym – można nie tylko przespacerować się jej szczytem, z którego rozciąga się niesamowity widok, ale również zobaczyć, jak wygląda w środku. Warto umówić się z lokalnym przewodnikiem, który opowie o szczegółach technicznych i historii całej konstrukcji, a także zaprowadzi zwiedzających w miejsca, w których można poczuć moc polskiej myśli inżynieryjnej i niepowtarzalny klimat wnętrza.

Osoby wybierające się w okolice Soliny czy Polańczyka nie powinny zapominać o zwiedzeniu zapory. A idealny hotel na swój bieszczadzki wypad znajdziesz z pewnością na Triverna.pl!

Zapora wodna Pilchowice

To druga największa tama w Polsce, będąca jednocześnie najwyższą tamą kamienną i łukową, wybudowana na rzece Bóbr przez Niemców w latach 1902-1912 w celu ochrony poniższych terenów przed powodziami. Na czas budowy zmieniono nawet nurt Bobru i przekierowano rzekę do wykutych w kamieniu sztolni, żeby osuszyć miejsce prac. Na oficjalnym otwarciu w 1912 gościł sam cesarz Wilhelm II.

Za zaporą o wysokości 62 m i długości korony 290 m powstało Jezioro Pilchowickie o powierzchni 240 ha. Zbiornik może pomieścić 54 mln t wody – objętość ta nie wystarczyła do całkowitego zatrzymania fal powodziowych w 1997 i 2024 roku, ale znacząco je wypłaszczyła, ograniczając zalewanie terenów znajdujących się w dalszym biegu Bobru.

Poniżej zapory zbudowano również elektrownię, której obecna moc wynosi 13,364 MW.

W pobliżu zapory, niedaleko wsi Strzyżowiec, można zobaczyć piękny most kolejowy, przewieszony około 20 m nad lustrem wody zbiornika Pilchowickiego. Konstrukcja oddana do użytku w 1906 roku została wpisana do rejestru zabytków – warto ją odwiedzić, planując pobyt w okolicy.

Zapora na zbiorniku Czorsztyńskim

Zapora w Niedzicy to najwyższa w Polsce zapora ziemna z centralnym uszczelnieniem glinowym, mierząca 56 m wysokości i 404 m długości. Została wybudowana w przysiółku Zamek wsi Niedzica i spiętrza wody Dunajca, tworząc Zalew Czorsztyński. Zbiornik o powierzchni 1226 ha jest jedną z największych atrakcji turystycznych Pienin. Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna, posadowiona 40 m pod ziemią, którą udostępniono zwiedzającym.

Podczas wycieczki z przewodnikiem można odwiedzić halę maszyn, w której znajdują się urządzenia produkujące prąd, jak również galerię kontrolną w podziemnym tunelu wydrążonym w skale na głębokości 50 m, ciągnącym się pod nasypem zapory i pod wodą. W zależności od wybranego trybu zwiedzania wycieczka trwa od 1 do 2 godzin i z pewnością będą to niezapomniane chwile! 

Korona zapory to świetne miejsce na spacer – rozciąga się z niej wspaniały widok na zalew i Pieniny, a także przepiękne, kiedyś przygraniczne, warownie – zamek w Niedzicy strzegł granicy po węgierskiej stronie, na drugim brzegu Dunajca mieściła się polska twierdza w Czorsztynie. Dziś oba obiekty są udostępnione do zwiedzania.

Zapora Leśniańska

Powstała na rzece Kwisie w latach 1900-1905 budowla jest najstarszą zaporą w Polsce. Skonstruowana na podstawie projektu opracowanego na przełomie XIX i XX wieku miała na celu ochronę niższej położonych terenów przed powodzią. Świadczy o tym chociażby napis na kamieniu węgielnym: Dolinom na ochronę, odmętom na przekór, wszystkim na pożytek!

Od 1907 roku na zaporze działa Elektrownia Leśna o mocy 2,610 MW, która nieprzerwanie przesyła prąd do krajowej sieci. To najstarsza elektrownia wodna w kraju!

Zapora wznosi się na wysokość 36 m nad poziom wody i ma długość 130 m. Po jej koronie, mierzącej 8 m szerokości, można spacerować, oglądając przepiękną panoramę Jeziora Leśniańskiego wraz z główną atrakcją regionu, jaką jest Zamek Czocha, mieszczący się na lewym brzegu.

Zapora w Rożnowie

Zapora Rożnowska powstała w latach 1935-1941 we wsi Rożnów, na największym zwężeniu Dunajca, w tzw. pętli rożnowskiej. Twórcą projektu konstrukcji był prof. Karol Pomianowski, który zaprojektował również tamę w Solinie. Budowa była planowana jeszcze przed zakończeniem I wojny światowej, jednak ciągnący się kryzys ekonomiczny sprawił, że dopiero w 1934 roku, po powodzi, która nawiedziła te tereny, podjęto decyzję o rozpoczęciu prac. 

Zapora ma 32,5 m wysokości, 550 m długości i 9 m szerokości korony, a powstały sztucznie zbiornik Rożnowski rozlewa się na powierzchni 1600 ha i osiąga do 30 m głębokości. Istniejąca na zaporze elektrownia wodna zbudowana z 4 hydrozespołów osiąga moc nawet do 56 MW. Zapora nie jest udostępniona do zwiedzania.

Zapora wodna w Zagórzu Śląskim

W Zagórzu Śląskim na rzece Bystrzyca znajduje się kolejny ciekawy obiekt wart zobaczenia. Ukończona w 1917 roku tama ma 44 m wysokości, 29 m szerokości u podstawy, a jej korona jest długa na 230 m. Utworzony przy jej pomocy zalew ma powierzchnię 51 ha i pojemność 8 mln m³. Jezioro Bystrzyckie nie tylko zaopatruje w wodę okoliczne miejscowości, ale jest wykorzystywane energetycznie przez elektrownię wodną w Lubachowie. Spacerując brzegiem zbiornika, można wciąż odnaleźć pozostałości po istniejącej niegdyś napowietrznej linii energetycznej.

Przechadzka koroną zapory może być świetnym sposobem na urozmaicenie wycieczki do górującego nad zbiornikiem Zamku Grodno. Sam zalew jest jedną z atrakcji okolicy – szczególnie latem przyciąga fanów sportów wodnych i miłośników przyrody. To z pewnością ważny punkt na mapie atrakcji Gór Sowich!

Zapora Goczałkowicka

Jezioro Goczałkowickie to sztuczny zbiornik utworzony na Wiśle we wsi Goczałkowice-Zdrój w województwie śląskim. Tama została oddana do użytku w 1956 roku jako jeden z najważniejszych elementów słynnego planu sześcioletniego. Długość jej korony wynosi aż 2980 m i łączy cztery największe wały (w Łące, Zabrzegu, Porębie i wał Goczałkowicki). Jest to popularne miejsce spacerowe dla okolicznych mieszkańców.

Główną funkcją powstałego zbiornika jest dostarczanie wody pitnej mieszkańcom aglomeracji śląskiej. Dzięki maksymalnemu ograniczeniu sportów wodnych na Jeziorze Goczałkowickim można odnaleźć tu ciszę i spokój, a także dzikość natury – zalew jest bowiem siedliskiem wielu rzadkich ptaków i ssaków wodnych.

To idealne miejsce na odpoczynek po intensywnym zwiedzaniu śląskich zabytków techniki czy chociażby pobliskiego kompleksu pałacowego w Pszczynie. Bliskość aglomeracji gwarantuje bogatą bazę hotelową w okolicy, którą możesz sprawdzić na Triverna.pl.

Zapora Tresna

Zbudowana w latach 1960-1966 zapora spiętrza wody rzeki Soły w Beskidzie Małym. Na zalanych po budowie tamy terenach powstało Jezioro Żywieckie – jedna z największych atrakcji regionu. Sama zapora w najwyższym miejscu ma 39 m wysokości, długość jej korony wynosi 300 m, a szczytem przebiega droga wojewódzka nr 948. Powierzchnia zbiornika wynosi 10 km² i jest to popularne miejsce odpoczynku i rekreacji zarówno dla mieszkańców, jak i dla turystów odwiedzających Żywiec, Szczyrk i inne okoliczne miejscowości turystyczne.  

Na terenie zapory pracuje Elektrownia Wodna Tresna o mocy 21 MW, która jest udostępniona do zwiedzania. W bezpośrednim pobliżu znajduje się druga elektrownia  – szczytowo-pompowa Elektrownia Żar, usytuowana u podnóża góry o tej samej nazwie (górny zbiornik jest wybudowany na jej szczycie). Góra Żar, na którą można wjechać kolejką, jest bardzo popularną atrakcją turystyczną koło Żywca.

Okolica obfituje nie tylko w sezonowe rozrywki wodne (Jezioro Żywieckie jest w pełni żeglowne i dopuszczone do użytku rekreacyjnego), ale także dziesiątki ścieżek rowerowych i szlaków pieszych prowadzących przez przepiękne okolice Beskidu Małego. Przechadzka koroną tamy w Tresnej gwarantuje widok na wspaniałą panoramę jeziora, dlatego warto się tam wybrać podczas wycieczki w Beskidy.

Tamy i zapory wodne na pierwszy rzut oka mogą nie wydawać się specjalnie interesujące dla przeciętnego turysty. Wiele z nich to jednak prawdziwe perły architektoniczne i okazy genialnej myśli technicznej sprzed dziesięcioleci. Jeśli nawet dla standardowego turysty nie stanowią celu samego w sobie, to warto jest wpisać je na listę atrakcji podczas pobytu nad jeziorem na Śląsku, w Beskidach, Bieszczadach czy Pieninach.

Planując wyjazd, nie zapomnij o odpowiednim miejscu na nocleg. Wejdź na Triverna.pl i sprawdź doskonałe oferty hoteli znajdujących się tuż obok najbardziej pożądanych atrakcji w okolicy. Życzymy udanej wycieczki!