Ponidzie – atrakcje polskiej Toskanii

Szukasz ciszy i spokoju? Masz ochotę zaszyć się na kilka dni w głuszy z dala od cywilizacji? Wybierz się na Ponidzie! Ten magiczny region zachwyci Cię sielskimi krajobrazami, pięknymi zabytkami i spokojem, którego potrzebujesz. Sprawdź, jakie atrakcje Ponidzia warto zobaczyć.

Ponidzie – gdzie leży i co warto o nim wiedzieć?

Ponidzie leży w województwie świętokrzyskim na terenie Niecki Nidziańskiej. Kraina jest ulokowana na południe od Kielc i na północny wschód od Krakowa. Na jej obszarze znajdują się takie miejscowości jak Jędrzejów, Pińczów, Busko-Zdrój, Wiślica, Nowy Korczyn. To właśnie na Ponidziu mieszczą się największe w Europie złoża gipsu oraz źródła siarczano-słonych wód mineralnych. 

Ze względu na swój sielski charakter i przepiękne krajobrazy, kraina ta bywa nazywana polską Toskanią. Ponidzie kojarzy się ze stepowymi pejzażami, w które idealnie wpisuje się meandrująca rzeka Nida, a także ze słoneczną pogodą, spokojnym wiejskim charakterem i wspaniałym mikroklimatem. 

Na terenie Ponidzia znajdują się trzy parki krajobrazowe: Szaniecki, Nadnidziański oraz Kozubowski. Ponidzie jest uważane za jeden z najpiękniejszych regionów Polski i bywa stawiane na równi z urokliwym Roztoczem. Co ciekawego warto zwiedzić na Ponidziu? Podpowiadamy!

Najpiękniejsze miasta Ponidzia

Zwiedzanie Ponidzia warto zacząć od poznania najpiękniejszych miast tego regionu. Na szczycie tego zestawienia znajduje się uzdrowisko Busko-Zdrój! To miasto o cudownym klimacie zostało założone ok. XII wieku. W Busku-Zdroju występują wody mineralne i lecznicze, a w ciągu roku wykonuje się tu nawet 1,5 miliona zabiegów sanatoryjnych, z czego ponad połowę stanowią zdrowotne kąpiele siarczkowe. Leczy się tutaj m.in. schorzenia reumatologiczne, neurologiczne, układu krążenia, dermatologiczne, ortopedyczne i inne. Wśród najważniejszych atrakcji Buska-Zdroju należy wymienić: Park Zdrojowy, Dom Zdrojowy, tężnię, drewniany kościółek pw. św. Leonarda, deptak – aleję Mickiewicza oraz Aleję Gwiazd.

Architektoniczną perłą Ponidzia jest niewielka, ale pełna uroku miejscowość Wiślica. To kameralne miasteczko zaskoczy Cię liczbą niezwykłych zabytków. Znajdziesz tu np. kolegiatę Narodzenia NMP, która bywa nazywana także sanktuarium Madonny Łokietkowej. Świątynia została ufundowana przez króla Kazimierza Wielkiego. Obok kościoła mieści się zabytkowa, 560-letnia dzwonnica oraz Dom Długosza, w którym odkryto malowidła ścienne z XV wieku! Do ciekawostek należy fakt, że w Wiślicy znaleziono gipsową chrzcielnicę z 880 roku, czyli jeszcze sprzed przyjęcia przez Polskę chrztu. Może to oznaczać, że właśnie Wiślica była kolebką polskiego chrześcijaństwa! Warto odwiedzić również Muzeum Archeologiczne w Wiślicy, które mieści się w podziemiach bazyliki.

Godne uwagi jest także dawne miasteczko szlacheckie z XV wieku, czyli Pińczów. Warto wybrać się tutaj do kaplicy św. Anny, która stoi na malowniczym wzgórzu, by podziwiać nie tylko zabytkową budowlę, ale też piękną panoramę okolicy. Ozdobą miasteczka jest pałac Wielopolskich – aktualnie można go podziwiać tylko z zewnątrz. Po pińczowskim zamku nie ma niestety dziś już śladu, za to do zwiedzania zaprasza Muzeum Regionalne oraz stara synagoga (wcześniej trzeba zgłosić chęć zwiedzania telefonicznie lub w Muzeum Regionalnym). Ciekawym obiektem jest też Dom Ariański, nazywany również Drukarnią Ariańską (choć badania potwierdziły, że drukarnia nigdy tu nie istniała). Obiekt pochodzi z XVI-XVII wieku i prawdopodobnie pełnił w przeszłości funkcję łaźni. Aktualnie mieści się w nim oddział Muzeum Regionalnego, gdzie można oglądać ciekawe wystawy czasowe.

Ponidzie – atrakcje turystyczne dla dzieci

Atrakcją na Ponidziu, której nie możesz przegapić, jest Europejskie Centrum Bajki w Pacanowie. Tutaj edukacja kulturalna łączy się ze świetną zabawą i rozrywką. Na zwiedzających czeka magiczna księgarnia, Ogród Bajek i Baśni, interaktywna wystawa, ogród legend, park linowy, liczne eksperymenty, a także cała masa ciekawych warsztatów tematycznych. Tutaj naprawdę warto przyjechać!

Fantastyczną atrakcją dla dzieci (i nie tylko) będzie Ciuchcia Ponidzie – a właściwie Świętokrzyska Kolej Wąskotorowa, która zabierze Cię w malowniczą podróż po tej krainie. Historia kolejki sięga czasów I wojny światowej. Dzisiaj z tej atrakcji mogą korzystać zarówno osoby indywidualne, jak i grupy zorganizowane. Pociąg kursuje na trasie: Jędrzejów–Jasionna oraz Jędrzejów–Motkowice. Z atrakcji można korzystać od czerwca do września. Na wyprawę warto sobie zarezerwować cały dzień, bo przejazd na trasie Jędrzejów–Motkowice z postojem i czasem na pieczenie kiełbasek na ognisku zajmie nawet 6 godzin! Skorzystaj z tej ciekawej opcji, by móc z okien pociągu podziwiać zmieniające się krajobrazy Ponidzia.

Ciekawe miejsca na Ponidziu

Ponidzie jest pełne magicznych i urokliwych miejsc, które zachwycą Cię bez reszty. Jednym z nich jest Grodzisko Stradów – chyba najpiękniejsze miejsce w regionie. To największe grodzisko w Polsce. Pochodzi z VIII-IX wieku i było ośrodkiem zamieszkanym przez plemię Wiślan. Obszar grodziska zajmuje 25 hektarów powierzchni – znajdują się tutaj grodzisko główne i trzy mniejsze grody. Według archeologów mogło tu mieszkać nawet kilka tysięcy osób. Co jednak zachwyca w tym miejscu najbardziej? Są to bajeczne widoki, które przyciągają miłośników fotografii profesjonalnej i amatorskiej z całego kraju. Wystarczy jeden rzut oka na okolicę ze szczytu grodziska, by zrozumieć, dlaczego Ponidzie jest nazywane polską Toskanią.

Fantastycznym miejscem na wycieczkę jest również Rezerwat Skorocice. To piękny rezerwat stepowy, którego powierzchnia wynosi nieco ponad 7 hektarów. Znajdziesz tutaj niezwykły wąwóz w całości wydrążony w skałach gipsowych. Uwagę zwracają przede wszystkim urwiste ściany wąwozu, jaskinie, mosty skalne, leje, zapadliska i naturalne korytarze. Na terenie tego niewielkiego rezerwatu znajdziesz aż 26 różnych jaskiń. Są tu też przepiękne łąki i malownicze pastwiska. Rezerwat Skorocice to idealne miejsce na całodzienną wycieczkę przyrodniczą. Naprawdę warto!

Jedną z najbardziej niezwykłych atrakcji Ponidzia jest pomnik przyrody mieszczący się we wsi Wełecz niedaleko Buska-Zdroju. Jest nim słynna sosna na szczudłach, czyli prawie stuletnia sosna pospolita posiadająca rozbudowany system naziemnych korzeni. Dzięki takiemu ukształtowaniu drzewo faktycznie wygląda, jakby chodziło na szczudłach. Sosna unosi się nad podłoże, a z glebą łączą ją tylko korzenie, pomiędzy którymi widać znaczne prześwity. Za taki stan rzeczy odpowiedzialni są ludzie, którzy wydobywali z tego miejsca piasek, resztę zrobiła woda i wiatr, które wymyły spomiędzy korzeni resztki podłoża. Co ciekawe, sosna znajduje się w Miejscu Pamięci Narodowej – w czasie II wojny światowej rozstrzelano tutaj ponad 200 Polaków. Warto poświęcić więc chwilę na zadumę, odwiedzając ten pomnik przyrody.

Parki krajobrazowe Ponidzia

Malownicze Ponidzie leżące w województwie świętokrzyskim zachwyca pięknem przyrody. Znajdziesz tu aż trzy parki krajobrazowe, które oczarują Cię bogactwem fauny i flory. Dlaczego warto je odwiedzić?

• Szaniecki Park Krajobrazowy: teren tego parku jest w większości suchy i kamienisty, dzięki czemu można tu spotkać wiele ciekawych form krasowych. Miejscami natkniesz się też na tereny wodno-błotniste z wilgotnymi łąkami i stawami rybnymi. Przez teren parku biegnie przyrodniczo-krajobrazowa ścieżka dydaktyczna „Szaniec – Kurzejów – Wymysłów – Zwierzyniec”, której długość wynosi 7,5 km. To doskonałe miejsce na spacer!
• Kozubowski Park Krajobrazowy: posiada charakterystyczną rzeźbę terenu z pięknymi wąwozami, dolinami i wzniesieniami lessowymi. Na terenie parku mieści się 13 pomników przyrody żywej, które stanowią wielowiekowe drzewa. Możesz tu znaleźć przydrożne kapliczki charakterystyczne dla regionu oraz ciekawą zabudowę wiejską (np. w Dzierążni, Górach, Pełczyskach).
• Nadnidziański Park Krajobrazowy: występują tu ostańce wapienne i lessowe wąwozy, a także liczne jaskinie, wywierzyska, bramy skalne czy jeziorka krasowe. Na terenie parku wyznaczono aż 6 ścieżek dydaktycznych.

Gdzie na kajaki na Ponidziu?

Ponidzie to idealne miejsce na spływ kajakowy. Jeśli lubisz tę formę odpoczynku, to koniecznie się tu wybierz! A jeśli jeszcze nigdy nie pływałeś kajakiem, to spróbuj – jesteśmy przekonani, że na jednej wyprawie się nie skończy. Przepływająca przez region rzeka Nida cudownie meandruje, pozwalając podziwiać sielskie krajobrazy i wypoczywać na piaszczystych wypłaszczeniach. Masz do wyboru wiele tras spływów. Biała Nida, Czarna Nida i Mierzawa zapraszają na krótsze wyprawy. Po Nidzie możesz zaś pływać przez kilka dni i w ogóle się nie znudzić. Najpopularniejsze trasy spływów to: Kowala–Chroberz, Kowala–Nieprowice, Krzyżanowice–Nieprowice, Pińczów–Chroberz, Pińczów–Nieprowice, Krzyżanowice–Wiślica. Zatem zarezerwuj sobie dzień czy dwa na kajaki i poznaj Ponidzie z zupełnie innej i bardzo niezwykłej strony. Dasz się skusić?

Urzekło Cię Roztocze? W takim razie z całą pewnością pokochasz też Ponidzie! Gdzie to jest? W Świętokrzyskiem – między Kielcami a Krakowem – to właśnie tam rozciąga się malownicza kraina nazywana polską Toskanią. Koniecznie przyjedź tu na urlop, poczuj klimat spokojnej wsi, daj się oczarować stepowym krajobrazom, cudownej przyrodzie i historycznym zabytkom. Ponidzie to wspaniałe miejsce na kajaki, spacery i piesze wędrówki. Zajrzyj już teraz na Triverna.pl, by znaleźć wygodny nocleg w okolicy i ruszaj na pełną magii wycieczkę w region, który zdecydowanie zasługuje na odkrycie!